O Ντον Τζιοβάννι του Μότσαρτ ...στη «βαλίτσα»
ΑΘΗΝΑ 10/12/2013
Πρόκειται για μια ευέλικτη και αεικίνητη παραγωγή όπερας, η οποία παρουσιάζεται σε απρόσμενους χώρους, εκτός παραδοσιακών θεάτρων, με συνοδεία πιάνου και με τους καταξιωμένους πρωταγωνιστές της ΕΛΣ. Με δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος ,στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Ταξίδι προς το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος».
Η σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ευκλείδη σκιαγραφεί τα περίπλοκα κίνητρα των ηρώων τους οποίους βγάζει από το ροκοκό κάδρο που ορίζει το λιμπρέτο και τους τοποθετεί στη σημερινή εποχή. Ο σκηνοθέτης έχει παρουσιάσει δουλειές του στην Εθνική Λυρική Σκηνή, στο Φεστιβάλ Αθηνών, στη βερολινέζικη Neuköllner Oper, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στην Όπερα Θεσσαλονίκης, στις Όπερες των Ζητιάνων κ.ά.
Η «Όπερα της Βαλίτσας» ξεκίνησε το 2011 από την Εθνική Λυρική Σκηνή σαν μια καλλιτεχνική δράση που είχε κύριο σκοπό να συναντήσει και να γοητεύσει ένα νέο κοινό, μυώντας το στο μαγικό κόσμο της όπερας και του λυρικού ρεπερτορίου. Η παραγωγή της «Όπερας της Βαλίτσας» είναι ευέλικτη και ταξιδεύει σε απρόσμενους χώρους (πνευματικά κέντρα, μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχαιολογικούς χώρους) με τη συνοδεία των εξαιρετικών τραγουδιστών της ΕΛΣ, με ένα πιάνο αντί για ορχήστρα και όλα της τα σκηνικά... μέσα σε μια βαλίτσα.
Οι πέντε πρώτες παραστάσεις θα δοθούν σε Δήμους της Αττικής (11/12 στο Χαϊδάρι, 29/12 στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, 23/1 στο Χαλάνδρι, 5/2 στο Κερατσίνι, 27/2 στην Ηλιούπολη), ενώ στη συνέχεια η «Όπερα της Βαλίτσας» θα περιοδεύσει σε όλη την Ελλάδα.
Η νέα παραγωγή της «Όπερας της Βαλίτσας» θα διηγηθεί την ιστορία του Ισπανού ευγενούς Ντον Τζοβάννι, του βλάσφημου άντρα που οι άνδρες θαυμάζουν για το θάρρος του και οι γυναίκες για τη σκανδαλώδη φήμη του. Ο Ντον Τζοβάννι μοιάζει ένας άνθρωπος χωρίς αισθήματα, χωρίς συμπόνια, χωρίς αίσθηση του δικαίου. Ταυτόχρονα όμως ενσαρκώνει τις αξίες του Διαφωτισμού και του ορθού λόγου, του ανθρώπου που είναι κύριος του εαυτού του και των επιθυμιών του, που ορίζει τη μοίρα του και δεν στέκεται πλέον με φόβο απέναντι στο Θεό.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Αλέξανδρος Ευκλείδης σημειώνει:
«Ο Ντον Τζοβάννι ανήκει στον στενό πυρήνα του φανταστικού μουσείου αριστουργημάτων του σύγχρονου Δυτικού πολιτισμού, κάπου ανάμεσα στην Καπέλα Σιξτίνα, την Θεία Κωμωδία, το Έγκλημα και τιμωρία, την 9η Συμφωνία του Μπετόβεν και το Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ. Ωστόσο, παρόλο το μεγαλείο με το οποίο τον έχουμε επενδύσει, ο Ντον Τζοβάννι γράφτηκε για μια σκηνή εξαιρετικά μικρών διαστάσεων και ως κωμωδία.
Η σμίκρυνση των μεγεθών και η επιστροφή στον κωμικό χαρακτήρα του εργου υπήρξαν, στην παράσταση της «Όπερας της Βαλίτσας» οι δύο βασικοί στόχοι, μέσα από τους οποίους αναδεικνύονται στοιχεία του έργου, που ο συνήθης γιγαντισμός των παραστάσεων υποβαθμίζει. Αν και χρειάστηκε να παραλείψουμε μεγάλο μέρος του μουσικού υλικού, για να φτάσουμε σε μία λογική για τις συνθήκες διάρκεια, τα μουσικά επιχειρήματα του Μότσαρτ φτάνουν ατόφια στον θεατή.
Η παράστασή μας δεν είναι από αυτές που έχουν άποψη για το έργο. Επιχειρούμε περισσότερο να αναδείξουμε τα κίνητρα των χαρακτήρων που περιστοιχίζουν την αδιαμφισβήτητα κεντρική μορφή του έργου, τον Ντον Τζοβάννι. Ο Μότσαρτ, με το μνημειώδες μουσικοθεατρικό του χιούμορ, προίκισε τα πρόσωπά του με έναν αδιανόητο πλούτο χαρακτηρολογικών λεπτομερειών,τις οποίες επιχειρούμε να διαβάσουμε με παιγνιώδη τρόπο, συμπληρώνοντας στην ευαισθησία του 18ου αιώνα δικές μας πινελιές, αναγνωρίσιμες στον σημερινό θεατή. Η παράστασή μας, επίσης, δεν συνδιαλέγεται με τη μεταφυσική, όπως συχνά συμβαίνει σε παραστάσεις του έργου. Διαβάζει τους χαρακτήρες στο εδώ και στο τώρα κι ήταν αυτός ο λόγος που θελήσαμε να τους βγάλουμε από το ροκοκό τους κάδρο για να τους προσγειώσουμε στη σύγχρονη εποχή: όχι για να τους οικειοποιηθούμε, αλλά για να τους καταλάβουμε».
Σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και σημείο αφετηρίας των δράσεων τις δημοτικές βιβλιοθήκες Αθήνας, Ηλιούπολης, Χαϊδαρίου, Χαλανδρίου και Κερατσινίου-Δραπετσώνας, το πρόγραμμα περιλαμβάνει εκτός από τις παραστάσεις της «Όπερας της Βαλίτσας», αναγνώσεις αγαπημένων βιβλίων από δημοφιλείς καλλιτέχνες, εργαστήρια νέων για τη δημιουργία ψηφιακών ταινιών μικρού μήκους, δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού για τους χώρους πρασίνου σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση WWF, καθώς και εργαστήρια ρητορικής (debate) επικεντρωμένα στους προβληματισμούς των σημερινών νέων.
Είναι η πρώτη φορά που οι τρεις λειτουργικές πτυχές του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αναφορικά με τις καλλιτεχνικές προοπτικές της ΕΛΣ στις νέες εγκαταστάσεις, την κοινωνική διάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την περιβαλλοντική ταυτότητα του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος θα συναντηθούν σε κοινές δράσεις και θα έρθουν σε διάλογο.
O Nτον Τζοβάννι με μια ματιά
[ Ο συνθέτης ] Οι περισσότεροι αισθανόμαστε μεγάλη οικειότητα με τον Μότσαρτ, ίσως επειδή σε πρώτο επίπεδο αρκετές συνθέσεις του ηχούν ευχάριστα. Ωστόσο, οι παρεξηγήσεις -που έχουν αποκτήσει ισχύ κοινών τόπων- έχουν πλάσει μια εικόνα αρκετά διαφορετική από την πραγματικότητα. Ήδη από τον 19ο αιώνα, στο πλαίσιο αγιοποίησης του συνθέτη, ξεκίνησαν παραποιήσεις που αλλοίωσαν ακόμα και το όνομά του. Έτσι υιοθετήθηκε το πομπώδες Αμαντέους, που ο ίδιος χρησιμοποιούσε σπάνια και μόνο αστειευόμενος, αντί του Αμαντέ (Αmadé) ή του Αμαντέο (Amadeo), με τα οποία υπέγραφε συνήθως. Μέχρι τις μέρες μας οι στρεβλώσεις διαιωνίζονται μέσα από δημοφιλείς αναγνώσεις, π.χ. κινηματογραφικές ταινίες. Σήμερα πλέον δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Μότσαρτ υπήρξε ένας διανοούμενος, μια από τις σημαντικότερες, τις πιο ανήσυχες και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της εποχής του: ήταν χαρισματικός, ευαίσθητος, με υψηλά ιδανικά. Η σύγχρονη μουσικολογική έρευνα προσθέτει καθημερινά ψηφίδες σε ένα πορτρέτο στο οποίο διαρκώς αποκαλύπτονται νέες, όλο και πιο συναρπαστικές όψεις.
[ Το έργο ] Ο Ντον Τζοβάννι έχει δύο πράξεις. Το ποιητικό κείμενο του Λορέντσο ντα Πόντε βασίστηκε σε προγενέστερο του Τζοβάννι Μπερτάτι για την όπερα του Τζουζέππε Γκατσανίγκα Ντον Τζοβάννι ή Ο πέτρινος συνδαιτυμόνας, που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βενετία το 1787. Η υπόθεση αφορά τις ερωτικές περιπέτειες του ακόλαστου Ισπανού ευγενούς Ντον Τζοβάννι. Σε μια από αυτές αποπειράται να βιάσει την Ντόννα Άννα. Προσπαθώντας να διαφύγει, σκοτώνει τον πατέρα της. Τότε αυτός έρχεται να πάρει εκδίκηση από τον κόσμο των νεκρών. Καθώς ο Ντον Τζοβάννι δεν μετανοεί για όσα έχει πράξει, οδηγείται στην Κόλαση. Η όπερα ολοκληρώνεται με το αυτονόητο για την εποχή ηθικό δίδαγμα.
[ Πρεμιέρες ] Ο Ντον Τζοβάννι ακούστηκε για πρώτη φορά στην Πράγα στις 29 Οκτωβρίου 1787. Για τη βιεννέζικη πρεμιέρα (7 Μαΐου 1788) ο Μότσαρτ προσάρμοσε την παρτιτούρα στους νέους τραγουδιστές, συνέθεσε επιπροσθέτως ορισμένα μουσικά μέρη και αφαίρεσε άλλα. Σήμερα η όπερα δίδεται συνήθως σε μορφή που συνδυάζει τις δύο εκδοχές. Η Εθνική Λυρική Σκηνή περιέλαβε τον Ντον Τζοβάννι στο ρεπερτόριό της στις 20 Μαρτίου 1962• η μουσική διεύθυνση της παράστασης ήταν του Αντίοχου Ευαγγελάτου. Η εκδοχή που παρουσιάζεται στην παράσταση της «Όπερας της βαλίτσας» είναι συντομευμένη.
________________________________________________________________________
Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Ευκλείδης
Σκηνικά: Βασιλική Παπαδοπούλου
Κοστούμια: Νατάσσα Δημητρίου
Φωτισμοί: Σπύρος Τζώρας
Μουσικολογική επιμέλεια: Δημήτρης Γιάκας
Πιάνο: Φρίξος Μόρτζος
Διανομή
Ντον Τζοβάννι: Διονύσης Σούρμπης
Διοικητής/Μαζέττο: Κώστας Ντότσικας
Ντόννα Άννα: Σοφία Κυανίδου
Ντον Οττάβιο: Νίκος Στεφάνου
Ντόννα Ελβίρα: Τζούλια Σουγλάκου
Λεπορέλλο: Χάρης Ανδριανός
Τσερλίνα: Μυρσίνη Μαργαρίτη
Πρόγραμμα:
Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2013
Θέατρο Δημαρχείου, Χαϊδάρι [Στρατάρχου Καραϊσκάκη 138 (έναντι Δημοτικής Βιβλιοθήκης), 210 5821574]
------
Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2013
Τεχνόπολη /Αμφιθέατρο 984, Αθήνα [Πειραιώς 100 & Περσεφόνης, 210 8810884]
------
Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2014
Ίδρυμα Χατζηκώνστα, Χαλάνδρι [Λεωφόρος Κηφισίας 374, 210 6820464]
------
Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2014
Πολιτιστικό Κέντρο Α. Σαμαράκης, Κερατσίνι [Μ. Ασίας 24 & Παπαναστασίου, 210 4312182]
------
Πέμπτη, 27 Φεβρουαρίου 2013
Θέατρο Δημαρχιακού Μεγάρου, Ηλιούπολη [Σ. Βενιζέλου & Κουντουριώτη, 210 9948344]
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου