Χάνα Σιγκούλα: Μαθήματα ζωής από την ιέρεια του Φασμπίντερ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

              

 
«Οι νέοι της δεκαετίας του '70 -εμείς- επιδιώκαμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Τώρα, οι νέοι αναρωτιούνται ποια είναι η θέση τους στον κόσμο... Δεν υπάρχει σε τίποτα σωστό ή λάθος... Κι αν με ρωτάτε σήμερα τι έμαθα... αν θες να αλλάξεις τον κόσμο άλλαξε πρώτα τον εαυτό σου!»
Ζωντανή, αναγεννημένη, σχεδόν σοφή ένα χρόνο μετά τα... 70 της η Χάνα Σιγκούλα, η «θρυλική γυναίκα», η «εμβληματική ηθοποιός», η «ιέρεια του Φασμπίντερ», η κόρη του στρατιώτη του Χίτλερ από τη Γερμανία που μετά έγινε Πολωνία, η πρωταγωνίστρια του παραληρηματικού (23 ταινίες σε 12 χρόνια) Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, η Γερμανίδα-παιδί του πολέμου που ζει εδώ και τριάντα χρόνια στη Γαλλία, η ηθοποιός που τραγουδάει, αγαπάει τη ζωή αλλά και το θάνατο (ως προϋπόθεση ζωής), που αγαπά τις γεύσεις, τα λόγια αλλά και το σώμα («εμπιστεύομαι τις ασυνείδητες εκδηλώσεις του σώματος» έλεγε σήμερα στη Θεσσαλονίκη), την πραγματική ζωή, τη δράση αλλά και τα όνειρα, αγαπά τις... ασθένειες γιατί «σε κάνουν πιο δυνατό», αγαπά τις εκπλήξεις και... μισεί την «ημινάρκωση» στην οποία είναι πλέον καταδικασμένοι οι σύγχρονοι άνθρωποι, μας εξέπληξε όλους...
Και μπορεί η Μαρία Μπράουν (από το “Γάμο της Μαρία Μπράουν”) που υποδύθηκε προ 35ετίας να δίνει την “ατάκα” που χρησιμοποιούν σήμερα οι αναλυτές της ζωής και του έργου της για να την περιγράψουν (”Είμαι αυτή που είμαι”), η ίδια όμως μάλλον αρνείται πλέον να ξέρει, αρνείται και να είναι σίγουρη για οτιδήποτε...
«Η σιγουριά σε φέρνει σε κατάσταση ημινάρκης. Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι της ηλικίας μου σήμερα... Ποτέ δεν ήμουν σίγουρη για τίποτα. Η ζωή αλλάζει... Είναι ανάγκη να μας εκπλήσσουν τα πράγματα... Η ζωή δεν είναι ενδιαφέρουσα αν είναι “la vie en rose”. Προτιμώ τις εκπλήξεις έστω κι αν είναι αρνητικές... Μ΄ αρέσουν ακόμα και οι... ασθένειες. Κάθε ασθένεια, δυσκολία σε κάνει πιο δυνατό. Μ΄ αρέσει και ο... θάνατος. Ως προϋπόθεση ζωής. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς θάνατο... Όπως δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Υπάρχει σωστό και σωστό... Θέμα οπτικής...»
Δεν περιμένει καν τις ερωτήσεις. Απαντά για όλα όσα θα ήθελαν ίσως οι δημοσιογράφοι να τη ρωτήσουν στη συνέντευξη τύπου που έδωσε με αφορμή την παρουσία της (και την αυριανή εκδήλωση προς τιμή της) στο 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.
Στην ερώτηση περί εξέλιξης του κινηματογράφου, και του ρόλου του γερμανικού σινεμά της δεκαετίας του ΄70, είναι επίσης σαφής:
«Τότε επιδιώκαμε ν΄ αλλάξουμε τον κόσμο... Τώρα οι νέοι, αναρωτιούνται ποια είναι η θέση τους στον κόσμο; Μαθαίνω ότι σ' αυτή την πόλη (στη Θεσσαλονίκη) υπάρχει ανεργία στους νέους που ξεπερνά το 60%... Όταν φτάνουμε σ' αυτά τα τραγικά αποτελέσματα των πολιτικών δεν μπορείς ούτε να ομφαλοσκοπείς, ούτε να είσαι οπορτουνιστής Φαντάζομαι ότι η Ελλάδα θα πρέπει πλέον να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της σαν το φοίνικα... Τα κτίρια, όταν καταρρέουν δεν τα ρίχνουμε, τα ανακατασκευάζουμε. Η αναπαλαίωση όμως δεν γίνεται μόνο στην πρόσοψη. Τα στηρίζουμε και εσωτερικά... Έτσι και με τις χώρες. Να αναπαλαιώσουμε και τις νοοτροπίες και την κλίμακα των αξιών...»
«Ναι όλοι είμαστε μονάδες, προέχει πλέον το άτομο, αλλά... τα άτομα κάνουν κράτη, ηπείρους, τον κόσμο ολόκληρο... Η Γερμανία, λ.χ. ζει πλέον σε μια κατάσταση κορεσμού. Παράγει πράγματα που δεν μπορεί να καταναλώσει... (αυτοκίνητα, μηχανήματα κ.λ.π.). Ας μη γελιόμαστε. Ο πλούτος προέρχεται μόνο αν πουλάς ναρκωτικά, όπλα και ...νέες τεχνολογίες υψηλών ταχυτήτων. Το μυαλό όμως όλων μας έχει κουραστεί απ' τις υψηλές ταχύτητες... Κι αυτός ο κορεσμός δεν είναι υγιής... Θα καταρρεύσει... Όπως κι η ακροδεξιά. Δεν είναι μόνο η Γερμανία πια. Όλη η Ευρώπη κάνει στροφή προς τα δεξιά... Δείτε την Ουγγαρία, τη Γαλλία... Οι άνθρωποι τελικά δεν διδάσκονται... Αντί να αναζητούν τρόπους να πετύχουν το “καλό” ενώνοντας τις δυνάμεις τους, νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα ξαναστείνοντας σύνορα, δημιουργώντας αποκλεισμούς... Δεν έχει μέλλον...»
Απαντά με άνεση, απόλυτη σαφήνεια, έκδηλη, αφοπλιστική σχεδόν, ειλικρίνεια στα πάντα, «ακόμα και σε πράγματα που οι άνθρωποι διστάζουν, δεν ...μιλούν γι αυτά», όπως σχολίασε δημοσιογράφος εν είδει ερώτησης...
«Μα, η δική μου γενιά βγήκε μέσα από μια χώρα, μια ήπειρο ολόκληρη, γεμάτη συντρίμμια. Όχι μόνο υλικά αλλά και ηθικά, και ιδεολογικά... Τότε, ήμασταν παιδιά, μας άρεσε να παίζουμε στα συντρίμμια... Μετά νοιώσαμε ντροπή, τύψεις, ενοχές... Ύστερα ζήσαμε την εσωτερική μας επανάσταση. Αμφισβητήσαμε τις αξίες που μας μετέδωσαν..., αρνηθήκαμε την ιεραρχία που μας επέβαλαν, προτιμήσαμε το “Είναι” από το “Έχειν” (ύστερα ήρθε η άλλη γενιά που αγνόησε το “είναι” προτίμησε -κυνήγησε λυσσαλέα το έχειν και...), ήμασταν τμήματα της πολιτιστικής επανάστασης που επιχειρήθηκε αλλά... είχαμε κι εμείς τις “απώλειες μας”...
«Δεν έχω παιδιά, πολλοί της γενιάς μου δεν έχουν παιδιά, είναι απολύτως φυσιολογικό νομίζω... Οι γονείς μου είχαν 13 και 11 αδέλφια αντίστοιχα ο καθένας, εγώ υπήρξα μοναχοπαίδι και...δεν έκανα παιδιά. Είμαστε η μεταπολεμική γενιά. Ζήσαμε ιστορικό σεισμό. Είναι απόλυτα φυσιολογικό. Δεν κάναμε παιδιά λόγω της θεμελιώδους έλλειψης εμπιστοσύνης στη ζωή. Γιαυτό η γενιά μου έμαθε να ασκεί συνεχώς κριτική στα πάντα. Να μην πιστεύει σ' αυτά που της έλεγαν. Να ψάχνει το από πίσω... Κι έτσι γίναμε καχύποπτοι. Κι αυτό μας προσέφερε γνώση αλλά... δεν μας επέτρεψε να απολαύσουμε τη ζωή... Η ζωή -ξέρετε- είναι πιο ενδιαφέρουσα από τα σχέδια και τις φιλοσοφίες. Ακόμα κι όταν γερνάς. Αρκεί να μην επιλέγεις την ...αυτο-νάρκωση. Να ζεις και να απολαμβάνεις τη ζωή. Ως αυταξία.»
«Στις νέες γερμανικές ταινίες δεν υπάρχει και πολύ χώρος για υψηλή αισθητική. Αλλά και γενικότερα. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι σκηνοθέτες επιλέγουν το μικτό είδος ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας. Η πραγματικότητα είναι πιο ενδιαφέρουσα πια κι από τον ίδιο το μύθο... Είναι η Ζωή που είναι η πλέον σημαντική όλων...»
Ο μονόλογος στον οποίο εξελίχθηκε η συνέντευξη τύπου της Χάνα Σιγκουλα μόνο παραληρηματικός δεν ήταν... Ήταν απόσταγμα ζωής και γνώσης ενός ανθρώπου – μιας χώρας που ταυτίζεται σχεδόν με τη μεταπολεμική Ευρώπη. Με τις πληγές, τις επαναστάσεις, τις ήττες, τις ενοχές, τις επιπτώσεις, τις ιδεολογίες, τους ανθρώπους της.
Η Χάνα Σιγκούλα θα παραστεί σήμερα το βράδυ σε προβολές ταινιών της στον κινηματογράφο “Ολύμπιον” και θα συζητήσει με το κοινό. Αυριο στις 7.30 μ.μ. στον ίδιο χώρο (είναι ήδη sold out) θα προβληθεί η ταινία “Όποιο κι αν είναι τ' όνειρο” της Γαλλίδας Ζαν-Κλωντ Καριέρ -μια ταινία για τη Χάνα Σιγκούλα. Η προβολή της ταινίας προγραμματίστηκε για τις 8 μ.μ στον κινηματογράφο “Ολύμπιον” μαζί και με την τιμητική εκδήλωση που διοργανώνει το φεστιβάλ στη Γερμανίδα καλλιτέχνη στην οποία θα απονεμηθεί τιμητικά ο Χρυσός Αλέξανδρος ενώ η ίδια θα προσφέρει – ως αντίδωρο στο 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης μια ωριαία συναυλία.