Στον λαβύρινθο των δημοσκοπήσεων τα κόμματα

H AΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΓΚΑΛΟΠ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΟΥΣ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΛΠΕΣ

Τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων, μέσα σε ένα ρευστό πολιτικό σκηνικό, αναλύουν τρεις δημοσκόποι. Τι λένε για την αξιοπιστία των μετρήσεων, την ποιότητα των ερευνών και τις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις

Σημαντικές δυσκολίες, που ωστόσο δεν είναι πρωτόγνωρες ούτε στη χώρα μας ούτε στο εξωτερικό, υπάρχουν σε ό,τι αφορά την ανίχνευση του πολιτικού τοπίου, μία εβδομάδα περίπου πριν από τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών.
Οι εταιρείες μετρήσεων συνεχίζουν την προσπάθεια καταγραφής των τάσεων της κοινής γνώμης, αλλά -όπως πάντοτε συμβαίνει- δεν είναι αυτές που θα προβλέψουν το τελικό αποτέλεσμα.
Οπως τονίζουν άλλωστε μιλώντας στο «Εθνος» οι επικεφαλής των τριών εκ των σημαντικότερων εταιρειών δημοσκοπήσεων στη χώρα, οι κ. Στ. Φαναράς (metron), Θ. Γεράκης (Marc) και Κ. Παναγόπουλος (alko), τα όποια προβλήματα υπάρχουν δεν αφορούν τις ίδιες εταιρείες, αλλά το πολιτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στη χώρα, η «κινητικότητα» που εμφανίζεται μεταξύ των κομμάτων και το γεγονός ότι για πρώτη φορά διεξάγονται ταυτοχρόνως τρεις εκλογικές αναμετρήσεις.

Ο επικεφαλής της «Metron Analysis», Στράτος Φαναράς

Οι τοποθετήσεις αυτές απαντούν και στις αιτιάσεις ορισμένων (πολιτικών αλλά και δημοσιογράφων) ότι δήθεν οι ελληνικές εταιρείες δημοσκοπήσεων δεν διακρίνονται για την αξιοπιστία τους.
Ωστόσο, εάν τα πρόσωπα που υποστηρίζουν μια τέτοια άποψη αναγνώσουν καλύτερα τα αποτελέσματα αντίστοιχων ερευνών σε χώρες του εξωτερικού, θα πεισθούν ότι τέτοιες καταγραφές ενός «θολού» πολιτικού σκηνικού γίνονται πολύ περισσότερο στο εξωτερικό και μάλιστα σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, όπου μόλις το 50% συμμετέχει σε μια εκλογική διαδικασία.

Ο Γενικός Διευθυντής της «Alco», Κώστας Παναγόπουλος

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και το πολιτικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί, οι δημοσκοπήσεις δεν κάνουν τίποτε άλλο από τα να καταγράφουν μια ρευστή κατάσταση, η οποία μάλιστα μπορεί να διατηρηθεί ακόμη και μέχρι την παραμονή των εκλογών.
Οπως θυμίζουν άλλωστε έγκυροι αναλυτές, και στις εκλογές του 2012, το 15% (σύμφωνα με τα exit polls εκείνης της περιόδου) αποφάσισε το τι θα ψηφίσει την τελευταία εβδομάδα πριν ανοίξουν οι κάλπες. Κατά συνέπεια, οι όποιες ενστάσεις διατυπώνονται δεν θα πρέπει να αφορούν τις έρευνες, αφού εκεί απλώς εμφανίζεται μια «φωτογραφία» της στιγμής.

Ο επικεφαλής της «Marc», Θωμάς Γεράκης

Για τις κατηγορίες περί ύπαρξης ενός σημαντικού ποσοστού της εκλογικής βάσης που δεν απαντά στις τηλεφωνικές έρευνες, οι ίδιοι σημειώνουν ότι δεν υπάρχουν δραματικές διαφορές σε σχέση με το παρελθόν. Μπορεί να είναι ελαφρά αυξημένος ο αριθμός των πολιτών που αρνείται να συμμετάσχει στις δημοσκοπήσεις, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να αλλοιώσει την ποιότητα μιας έρευνας.
Μέσα λοιπόν, σε αυτό το θόλο, αλλά πραγματικό, πολιτικό σκηνικό καλούνται τα κόμματα να διαμορφώσουν τη στρατηγική τους.
Ο στόχος όλων δεν είναι άλλος από την επίτευξη του μέγιστου βαθμού συσπείρωσης των οπαδών τους.
Η ΝΔ θεωρεί ότι αυτό είναι το κλειδί για την εκλογική πρωτιά, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ εκτιμά ότι μπορεί να καρπωθεί τη δυσφορία σημαντικού τμήματος της κοινής γνώμης από τα αντιδημοφιλή μέτρα.
Τέλος, για το ΠΑΣΟΚ, που ο στόχος «κινείται» σε χαμηλότερα εκλογικά ποσοστά, πιστεύουν ότι εάν υπάρξει η πολυπόθητη συσπείρωση, τότε θα ξεπεράσει χωρίς σοβαρές απώλειες αυτόν τον κάβο.
Η ελπίδα όλων των επιτελείων είναι η κατάσταση να αρχίσει να ξεκαθαρίζει στις αρχές της επόμενης -τελευταίας- προεκλογικής εβδομάδας. Για τον λόγο αυτόν, όλα τα κόμματα έχουν ζητήσει δημοσκοπήσεις και πάνω σε αυτές θα σχεδιάσουν τις τελικές τους κινήσεις.
Στράτος Φαναράς - Metron Analysis
Πρώτη φορά 3 αναμετρήσεις μαζί
«Η σημερινή συγκυρία είναι πρωτοφανής... Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο τρεις εκλογικές αναμετρήσεις να διεξάγονται ταυτόχρονα. Εάν, δε, δούμε αυτήν την εικόνα κατά περιοχές (δήμους, περιφέρειες), οι αναμετρήσεις είναι εκατοντάδες.
Ολα αυτά δημιουργούν μια συμφόρηση και προφανώς αυτό αντανακλάται στις δημοσκοπήσεις. Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή των πολιτών στις έρευνες, αυτή έχει διακυμάνσεις, όπως δείχνει άλλωστε και η ιστορία. Διαφοροποιείται από εποχή σε εποχή. Σήμερα τα ποσοστά συμμετοχής των πολιτών στην εκλογική διαδικασία είναι λίγο πιο μειωμένα σε σχέση με το παρελθόν, αλλά αυτό είναι μια στάση που επικρατεί διεθνώς. Ωστόσο, η μειωμένη συμμετοχή δεν δημιουργεί πρόβλημα στις εταιρείες δημοσκοπήσεων, καθώς αυτές αυξάνουν την τεχνογνωσία τους χρησιμοποιώντας ειδικά στατιστικά μοντέλα. Κατά συνέπεια το πρόβλημα υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει. Δεν συμβαίνει κάτι τώρα που να μας ξενίζει...
Η μεγάλη ζημιά προκαλείται με την ευθεία επίθεση ορισμένων στις δημοσκοπήσεις. Αυτοί πρέπει να αναλογιστούν ότι οι πολιτικές έρευνες είναι ένα εργαλείο που μετρά τις τάσεις της κοινής γνώμης τη δεδομένη χρονική στιγμή που πραγματοποιούνται. Εάν συνεχίσουν οι επιθέσεις αυτές, μπορεί να τις ακυρώσουν. Να θυμούνται, όμως, ότι μόνο σε ολοκληρωτικά καθεστώτα δεν υπάρχουν έρευνες και τέτοια πρότυπα δεν θα πρέπει να έχει κάνεις».
Κώστας Παναγόπουλος - Alco
Εξαιρετικά κινητική η κοινωνία
«Οι δημοσκοπήσεις είναι τόσο αξιόπιστες όσο ήταν και τα προηγούμενα χρόνια. Είναι αλήθεια ότι σήμερα μιλάμε για μια κοινωνία που είναι εξαιρετικά κινητική. Αρκεί να σας πω ότι 4 στους 10 δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν κάτι διαφορετικό από αυτό που είχαν επιλέξει πριν από δύο χρόνια και μην ξεχνάτε ότι δεν υπάρχουν κομματικές βάσεις, αλλά αντίθετα υπάρχουν πολύ έντονα συναισθήματα στην κοινωνία. Ολα αυτά δυσκολεύουν πράγματι το περιβάλλον της ανάλυσης.
Εξίσου σημαντικό είναι, δε, ότι αναφερόμαστε σε ευρωεκλογές, όπου είναι πιθανόν να ψηφίσουν οι μισοί Ελληνες.
Σε ό,τι αφορά τη συζήτηση που γίνεται για εκείνους που δεν απαντούν στις έρευνες, πρέπει να σας πως ότι τα ποσοστά δεν διαφέρουν ιδιαίτερα σε σχέση με το 2012. Είναι ελαφρώς αυξημένα, αλλά έως εκεί. Ανάλογη είναι και η εικόνα που επικρατεί και στην Ευρώπη.
Πρέπει να ξέρετε ότι το ποσοστό συμμετοχής σε μια έρευνα είναι άμεσα συναρτημένο με το ενδιαφέρον της κοινωνίας για την πολιτική.
Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι η εικόνα στη Δυτική Ευρώπη, και πολύ δε περισσότερο στις ΗΠΑ, δεν διαφέρει με αυτήν που υπάρχει στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, το γενικό επίπεδο των δημοσκοπήσεων στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά υψηλό και δεν θέλω να κρίνω τις αποφάσεις ορισμένων που επιλέγουν να μην κάνουν και να μη δημοσιοποιούν αποτελέσματα ερευνών.
Το κάθε μέσο ενημέρωσης δικαιούται να αποφασίζει το ίδιο τι είδους εργαλεία θα χρησιμοποιεί».
Θωμάς Γεράκης - Marc
Το πρόβλημα είναι οι αναποφάσιστοι
«Η συζήτηση για τις δημοσκοπήσεις ξεκινά από λάθος βάση. Οι δημοσκοπήσεις δεν προβλέπουν το αποτέλεσμα, καταγράφουν προθέσεις ανθρώπων, που μπορεί να αλλάξουν. Υπάρχει, δε, μια υπερβολή σε όσα λέγονται για τα ποσοστά των πολιτών που δεν απαντούν στις έρευνες. Τα ποσοστά, σύμφωνα με τα στοιχεία που εγώ έχω, δεν είναι αυξημένα σε σχέση με παλαιότερες εποχές και μάλιστα αυτό το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό.
Το αντιμετωπίζουν όλες οι έρευνες στην Ευρώπη και δεν είναι καινούργιο. Επίσης, μην ξεχνάτε ότι υπάρχει -πάντοτε συνέβαινε- ένα ποσοστό που δεν θέλει να συμμετάσχει στην εκλογική διαδικασία. Αρα αυτός που δεν θα ψηφίσει γιατί να απαντήσει στις έρευνες; Το πρόβλημα δεν είναι εκείνοι που δεν απαντούν, είναι οι αναποφάσιστοι. Η εικόνα που υπάρχει είναι ότι πολλοί τελούν, αυτήν την ώρα, σε αναμονή. Σας θυμίζω ότι το 2012, που ήταν μια δύσκολη χρονιά, το 15% των ψηφοφόρων απάντησε στα exit polls ότι αποφάσισε την τελευταία εβδομάδα.
Αυτό που με ενοχλεί, ως προς τη συζήτηση για τις δημοσκοπήσεις, είναι η γενίκευση που επιχειρείται από ορισμένους. Αυτό το θεωρώ επικίνδυνο, γιατί είναι το ίδιο σαν να λέμε ότι όλοι οι δημοσιογράφοι είναι ψεύτες ή ότι όλοι οι πολιτικοί είναι κλέφτες. Αυτό το κλίμα μπορεί να οδηγήσει σε απαγορεύσεις. Καλύτερα, λοιπόν, να συζητήσουμε για το πώς μπορούμε όλοι να γίνουμε καλύτεροι, παρά να επιτιθέμεθα συνολικά κατά των πολιτικών ερευνών και των εταιρειών που τις διεξάγουν».
Γιάννης Σαραντάκος