Ένας είναι ο τρόπος για να πέσουν οι τιμές

Του Σταμάτη Ζαχαρού Ισως το πιο οξύμωρο φαινόμενο της πολυετούς κρίσης που βιώνει η χώρα μας, είναι το γεγονός ότι παρά τις συνεχείς μειώσεις του διαθέσιμου εισοδήματος, οι τιμές παραμένουν στάσιμες στην καλύτερη περίπτωση ή κινούνται ανοδικά στις περιπτώσεις που οι στρεβλώσεις είναι τερατώδεις. Το ίδιο βεβαίως συμβαίνει στις τιμές τα τελευταία τριάντα χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία του Υπ. Εμπορίου, παρά το γεγονός ότι η χώρα έχει αντιμετωπίσει στο ίδιο διάστημα αρκετές περιόδους σημαντικής ύφεσης. Μια μικρή αποκλιμάκωση παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες και παρά το γεγονός ότι μοιάζει συγκυριακή λόγω του πολέμου τιμών στο λιανεμπόριο, βασίζεται εν μέρει και σε κάποιες παρεμβάσεις. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς σοφός για να καταλάβει που απαιτούνται παρεμβάσεις για να πέσουν οι τιμές. Οι καταναλωτές έχουν αντιληφθεί ότι η ουσιαστική απουσία ελέγχου και οι απαρχαιωμένες νομοθεσίες φορτώνουν τις τιμές με κόστη. Σκεφθείτε για παράδειγμα πόσο επιβαρύνει την τιμή του γάλακτος η δημιουργία ενός καρτέλ σε συνδυασμό με προσυμφωνημένες τιμές υποχρεωτικής μεταφοράς του προϊόντος από τα Δ.Χ. βυτιοφόρα. Σκεφθείτε επίσης πόσο αυξάνει το κόστος μιας επιχείρησης μια γραφειοκρατική διάταξη. Ένα καλό παράδειγμα είναι οι φούρνοι. Υποχρεούνται να ανοίγουν μία στις τέσσερις Κυριακές αποκλειστικά για να ψήνουν φαγητά των πελατών τους, βάσει ενός νόμου που χάνεται στα βάθη των δεκαετιών. Τότε που πολλά νοικοκυριά δεν είχαν φούρνους και το προνόμιο της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος έπρεπε να συνδυάζεται με μια παροχή προς το κοινωνικό σύνολο. Η συγκεκριμένη διάταξη ήταν μέχρι πρότινος σε ισχύ! Οι κυβερνήσεις βεβαίως γνώριζαν τι έπρεπε να κάνουν, δεν το έκαναν όμως για να μην δυσαρεστήσουν τμήματα της εκλογικής πελατείας τους.  Η συγκεκριμένη κυβέρνηση όμως, γνωρίζει επιπροσθέτως, ότι η μείωση των τιμών αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να μην ενταθεί η λαϊκή δυσαρέσκεια. Ήταν από τις βασικές προεκλογικές δεσμεύσεις της και μια από αυτές τις δεσμεύσεις που αν δεν ικανοποιήσει, θα καταγραφεί τελικά στην κάλπη όπως συνέβη με την προ-προηγούμενη. Έχοντας και το πιστόλι της τρόικας στον κρόταφο, τους τελευταίους μήνες κάτι άρχισε να κινείται. Αρχής γενομένης από την αλλαγή του αγορανομικού κώδικα και με παράπλευρα οφέλη από την άρση των περιορισμών σε διάφορα συναφή επαγγέλματα, η αγορά απαλλάχθηκε από στρεβλώσεις δεκαετιών. Όσα έγιναν βεβαίως είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια μπροστά στην οροσειρά των προβλημάτων που μαστίζουν την ελληνική οικονομία και βασανίζουν επιχειρήσεις και καταναλωτές. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του μοναδικού ίσως προϊόντος που η τιμή του μειώθηκε δραστικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η κινητή τηλεφωνία έγινε προσιτή μέσω του ανταγωνισμού για να ακριβύνει στη συνέχεια μέσω ενός τραγικού μίγματος φόρων που της φόρτωσαν. Τα προβλήματα αυτή τη στιγμή μοιάζουν με Λερναία Ύδρα. Έγινε πάντως μια αρχή. Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει πολλά. Είναι ανώφελο να επιβάλλει διατίμηση, είναι εξόχως δύσκολο να πείσει για τις επιπτώσεις της αισχροκέρδειας και βεβαίως οι συμφωνίες κυρίων είναι μόνο για αναμνηστικές φωτογραφίες. Επίσης δεν μπορεί να ελέγξει αποτελεσματικά την αγορά. Οι αρμόδιες υπηρεσίες είτε είναι υποστελεχωμένες είτε πάσχουν από  τις γνωστές ασθένειες του δημοσίου. Αδιαφορία και γραφειοκρατία. Τι μπορεί να κάνει; Να δείξει τσαμπουκά. Σε ό,τι της πέφτει λόγος να βοηθά τις αγορές απαλλάσσοντάς τες από τα χρόνια προβλήματα και βεβαίως να δείξει ότι δεν αστειεύεται με τις περιπτώσεις τέλεσης ποινικών αδικημάτων. Τα 1.500 πρόστιμα στο δεύτερο εξάμηνο του 2012, μπορεί να βαλτώσουν στη νωθρή δικαιοσύνη αλλά πάντως αυτό το στόχο εξυπηρετούν. Να δοθεί η εικόνα ότι η κυβέρνηση δεν χαρίζεται.  Η επιμονή στο σχέδιο για ευρύτατη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές, επίσης κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Φυσικά αυτή η εντύπωση δεν είναι καθόλου εύκολο να εδραιωθεί, ιδίως στη χώρα που οι αποσπασματικές δράσεις είναι ο κανόνας. Άλλη ελπίδα όμως για να εξορθολογιστούν οι τιμές δεν έχουμε.