Γιγάντιο φαράγγι στην Ισλανδία «δημιουργήθηκε μέσα σε λίγες μέρες»
Η διαδικασία του σχηματισμού του επιταχύνθηκε από σαρωτικές πλημμύρες σε ελάχιστο διάστημα
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 19:03
Το φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ έχει βάθος 100 μέτρα και μήκος 28 χιλιόμετρα (Πηγή: Edwin Baynes)
Εδιμβούργο
Το όνομά του μπορεί να είναι
γλωσσοδέτης, όμως η ιστορία του ακόμα πιο περίεργη: το φαράγγι του
Γεκουλσαργκλουφούρ στην Ισλανδία, στο οποίο βρίσκεται ένας από τους
μεγαλύτερους καταρράκτες της Ευρώπης, δημιουργήθηκε σε διάστημα λίγων
ημερών από τερατώδεις πλημμύρες.
Τα περισσότερα φαράγγια σχηματίζονται από διαβρωτικές διαδικασίες που διαρκούν εκατομμύρια χρόνια -το νερό των ποταμών σταδιακά διαλύει το γύρω πέτρωμα και κατεβάζει την κοίτη όλο και χαμηλότερα μέσα στη Γη.
Στο φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ της βορειοανατολικής Ισλανδίας η διαδικασία επιταχύνθηκε δραματικά λόγω των πολυάριθμων ρωγμών στο βασαλτικό πέτρωμα της περιοχής.
Χρονολόγηση με ισότοπα
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου χρονολόγησαν το φαράγγι εξετάζοντας ισότοπα του ήλιου που σχηματίζονται όταν τα πετρώματα έρθουν στην επιφάνεια και εκτεθούν στις εισερχόμενες κοσμικές ακτίνες.
Η εικόνα που προκύπτει προκαλεί έκπληξη: το Γεκουλσαργκλουφούρ πρέπει να σχηματίστηκε σε τρία επιμέρους στάδια λόγω σαρωτικών πλημμυρών που συνέβησαν πριν από 9, πριν από 5 και πριν από 2 χιλιάδες χρόνια.
Οι πλημμύρες προκλήθηκαν από την ενεργοποίηση ηφαιστείων πάνω στα οποία υπάρχουν παγετώνες. Διήρκεσαν μόλις μερικές μέρες η καθεμία, ήταν όμως αρκετά ισχυρές για να παρασύρουν γιγάντια βράχια και να σκάψουν τον υποκείμενο βράχο σε βάθος έως και 2 χιλιομέτρων κάθε φορά.
Λόγω της διάβρωσης, το βάθος του φαραγγιού φτάνει σήμερα τα 100 μέτρα και το μήκος του τα 28 χιλιόμετρα.
Στο φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ βρίσκεται σήμερα ο καταρράκτης Ντέτιφος, ένας από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην ανοιχτή επιθεώρηση PNAS, ο Ντέτιφος δεν βρισκόταν πάντα στην ίδια θέση: κάθε πλημμυρικό επεισόδιο έσπρωξε τον καταρράκτη πιο ψηλά στη ροή του ποταμού κατά περίπου δύο χιλιόμετρα.
Τα περισσότερα φαράγγια σχηματίζονται από διαβρωτικές διαδικασίες που διαρκούν εκατομμύρια χρόνια -το νερό των ποταμών σταδιακά διαλύει το γύρω πέτρωμα και κατεβάζει την κοίτη όλο και χαμηλότερα μέσα στη Γη.
Στο φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ της βορειοανατολικής Ισλανδίας η διαδικασία επιταχύνθηκε δραματικά λόγω των πολυάριθμων ρωγμών στο βασαλτικό πέτρωμα της περιοχής.
Χρονολόγηση με ισότοπα
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου χρονολόγησαν το φαράγγι εξετάζοντας ισότοπα του ήλιου που σχηματίζονται όταν τα πετρώματα έρθουν στην επιφάνεια και εκτεθούν στις εισερχόμενες κοσμικές ακτίνες.
Η εικόνα που προκύπτει προκαλεί έκπληξη: το Γεκουλσαργκλουφούρ πρέπει να σχηματίστηκε σε τρία επιμέρους στάδια λόγω σαρωτικών πλημμυρών που συνέβησαν πριν από 9, πριν από 5 και πριν από 2 χιλιάδες χρόνια.
Οι πλημμύρες προκλήθηκαν από την ενεργοποίηση ηφαιστείων πάνω στα οποία υπάρχουν παγετώνες. Διήρκεσαν μόλις μερικές μέρες η καθεμία, ήταν όμως αρκετά ισχυρές για να παρασύρουν γιγάντια βράχια και να σκάψουν τον υποκείμενο βράχο σε βάθος έως και 2 χιλιομέτρων κάθε φορά.
Λόγω της διάβρωσης, το βάθος του φαραγγιού φτάνει σήμερα τα 100 μέτρα και το μήκος του τα 28 χιλιόμετρα.
Στο φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ βρίσκεται σήμερα ο καταρράκτης Ντέτιφος, ένας από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην ανοιχτή επιθεώρηση PNAS, ο Ντέτιφος δεν βρισκόταν πάντα στην ίδια θέση: κάθε πλημμυρικό επεισόδιο έσπρωξε τον καταρράκτη πιο ψηλά στη ροή του ποταμού κατά περίπου δύο χιλιόμετρα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου