8 διάσημοι ζωγράφοι που η αξία τους αναγνωρίστηκε μετά θάνατον

Μονέ, Βαν Γκοκ και άλλοι ταλαντούχοι και άριστοι τεχνίτες, βιώσαν, καθ'όλη τους τη ζωή την απόρριψη, την κριτική, ιδιαίτερη δυστυχία αλλά και φτώχεια. Η αναγνώριση του ταλέντου τους ήρθε μετά το θάνατό τους.

Παρασκευή, 08 Αυγούστου 2014

Πολλοί είναι εξοικειωμένοι τόσο με την απόρριψη, την ανέχεια και τη φτώχεια, δυσκολίες με τις οποίες συχνά οι καλλιτέχνες έρχονται αντιμέτωποι καθ'όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όσο και με την "στερεοτυπική" μετά θάνατον αναγνώριση της αξίας τους. Ενδεχομένως, η πραγματικότητα αυτή να καθιστά τα επιτεύγματά τους ακόμα πιο ενδιαφέροντα, καθότι η τέχνη τους, ο αγώνας τους και οι ζωές τους μας εγείρουν το ενδιαφέρον και αξίζουν της προσοχής μας. Ωστόσο, η αντίθεση αυτή αποτελεί δυστυχώς κατά κανόνα μία πικρή αλήθεια για τους περισσότερους, αναγνωρισμένους σήμερα καλλιτέχνες. Μεταξύ αυτών, οι ζωγράφοι είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα καλλιτεχνών που έζησαν μία ζωή πολλές φορές γεμάτη δυσκολίες και δυστυχία.
Οι οκτώ που ακολουθούν, αν και όλοι τους ιδιαίτερα ταλαντούχοι και άριστοι τεχνίτες, βιώσαν, καθ'όλη τους τη ζωή την απόρριψη, την κριτική, ιδιαίτερη δυστυχία αλλά και φτώχεια. Αν και μερικοί εν τέλει κέρδισαν, κατά τη διάρκεια της ζωής τους, αναγνώριση για το έργο τους, οι περισσότεροι από αυτούς παρέμειναν παρεξηγημένοι χωρίς καμία αναγνώριση.

1. Κλωντ Μονέ (1840-1926)
Ίσως ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος του κινήματος του ιμπρεσιονισμού. Τα έργα του, τα οποία συχνά απεικονίζουν τοπία με θέματα εμπνευσμένα από τη φύση, δίνουν συχνά περισσότερη βαρύτητα στην εντύπωση που δημιουργούν τα χρώματα παρά στην ακριβή απόδοση των μορφών. Μάλιστα, ο όρος "Ιμπρεσιονισμός", ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον κριτικό τέχνης Λουίς Λιρόι φέρεται να προήλθε από πίνακα του  Μονέ, με τον οποίο συμμετείχε το 1874 στην πρώτη έκθεση της ομάδας των Ιμπρεσιονιστών στο Παρίσι, με τίτλο "Impression, soleil levant". Αν και ο εν λόγω πίνακας χαίρει σήμερα ιδιαίτερης εκτίμησης και θεωρείται ένα από τα αντιπροσωπευτικά δείγματα του κινήματος του "Ιμπρεσιονισμού", ο Μονέτ, εκείνη την περιόδο, δεν ήταν παρά δέκτης κακών κριτικών, τόσο από το κοινό, όσο και από τους κριτικούς, οι οποίοι θεωρούσαν τα έργα του άμορφα, ημιτελή και άσχημα. Μάλιστα, τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένεια του έζησαν σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας, ενώ τα έργα του άρχισαν κάπως να κινούνται εμπορικά μόλις γύρω στο 1880.

2. Βίνσεντ Βαν Γκογκ (1853 - 1890) Δύσκολο να μην κατατάξει κανείς τον εν λόγω καλλιτέχνη ανάμεσα στους πιο αδικημένους, όσο τουλάχιστον ήταν εν ζωή. Αν όντως την ευφυία και την παράνοια δεν τις χωρίζει παρά μία λεπτή γραμμή, ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ φρόντισε να την περάσει αρκετά νωρίς στην καριέρα του. Ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα, χωρίς το χρόνο που πέρασε σε φρενοκομεία και χωρίς τον ακρωτηριασμού του αυτιού του, που ο ίδιος προκάλεσε, ο κόσμος δε θα είχε ποτέ αντικρύσει την "Έναστρη Νύχτα" (1889) ή το "Βάζο με δώδεκα ηλιοτρόπια" (1889). Αν και συνολικά δημιούργησε σε διάστημα περίπου δέκα ετών περισσότερους από 800 πίνακες και 1000 μικρότερα σχέδια, κατάφερε να πουλήσει μόλις ένα έργο του όσο ήταν εν ζωή. Ωστόσο, η επίδραση του στα μεταγενέστερα κινήματα του εξπρεσιονισμού, του φωβισμού αλλά και εν γένει της αφηρημένης τέχνης, θεωρείται καταλυτική.

3. Γιοχάνες ή Γιαν Βερμέερ (1632 - 1675) Το πλέον γνωστό έργο του είναι το "Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι" (περ. 1665). Κατά το μεγαλύτερο ποσοστό οι πίνακές του προσαρμόζονται στην κυρίαρχη τάση της ολλανδικής ηθογραφικής ζωγραφικής, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να καταδικάζονται η αμαρτία και τα ανθρώπινα πάθη, με απώτερο στόχο τη διαπαιδαγώγηση και την ανάδειξη της «ενάρετης» ζωής. Για τα δεδομένα της εποχής του ολοκλήρωσε πολύ μικρό αριθμό έργων, περίπου πενήντα από τα οποία τριάντα πέντε έχουν διασωθεί. Ωστόσο, ακόμα και αυτός ο  μικρός αριθμός έργων δεν κατάφερε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της αριστοκρατικής κοινωνικής τάξης την εποχή εκείνη, κυρίως λόγω της τεχνοτροπίας του Βερμέερ, η οποία συγκινούσε περισσότερο την αγροτική μεσαία τάξη. Το 1675 ο Βερνέρ δανείστηκε χρήματα στο Άμστερνταμ, χρησιμοποιώντας την πεθερά του ως εγγυητή. Λίγο αργότερα, απεβίωσε αφήνοντας σημαντικά χρέη στην οικογένειά του.

4. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο) (1541-1614) Kρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της Ισπανικής Αναγέννησης, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την πατρίδα του, δημιουργώντας το κύριο σώμα του έργου του στην Ιταλία και στην Ισπανία. Υφολογικά, η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο θεωρείται έκφραση της Βενετικής Σχολής και του "Μανιερισμού" όπως αυτός διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Ωστόσο, το ύφος του χαρακτηρίζεται από προσωπικά στοιχεία, προϊόντα της τάσης του για πρωτοτυπία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους, με αποτελέσμα τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα να μην αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος του, με αποτέλεσμα να αγνοηθεί το έργο του τους επόμενους αιώνες. Έργα του όπως η "Η Πέμπτη Σφραγίδα της Αποκαλύψεως" (1608) επηρέασαν αρκετά μεταγενέστερα ρεύματα όπως αυτό του εξπρεσιονισμού και του κυβισμού.

5. Πωλ Σεζάν (1839-1906). Αν και θεωρείται από πολλούς ο πατέρας της μοντέρνας τέχνης, τα έργα του δεν έτυχαν αναγνώρισης στις εκθέσεις της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Μάλιστα, όλα τα έργα του με τα οποία επιχείρησε να συμμετάσχει στις εκθέσεις αυτές από το 1864 έως και το 1869 δεν έγιναν δεκτά! Απομονωμένος, έζησε μακριά από το καλλιτεχνικό κέντρο του Παρισιού στην Προβηγκία της νότιας Γαλλίας με τα έργα του να επικεντρώνονται σε μία περιορισμένη θεματολογία νεκρής φύσης, τοπίων και προσωπογραφιών. Η μεγαλύτερη συνεισφορά του στον ιμπρεσιονισμό θεωρείται η πρόσθεση καθαρών γεωμετρικών στοιχείων που αργότερα επηρέασαν το κίνημα του κυβισμού. Έτσι, δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παρά ειρωνεία της τύχης η συμμετοχή του το 1907 στη φθινοπωρινή έκθεση της Ακαδημίας Καλών Τεχνών, λίγους μόνο μήνες μετά το θάνατό του.

6. Ζωρζ Σερά (1859-1891) Ιδιαίτερα γνωστός για τον πίνκα "Ένα κυριακάτικο απόγευμα στο νησί της Γκραντ Ζατ" (1884-1886), ο οποίος μάλίστα είναι ένας από τους γνωστότερους του 19ου αιώνα, ο Σερά επαναπροσδιόρισε τη σημασία του αναγεννησιακού καλλιτέχνη του 19ου αιώνα. Τα έργα του αποτέλεσαν πραγματικά καλλιτεχνικά και επιστημονικά αριστουργήματα. Μετα-ιμπρεσσιονιστής, εισηγητής του πουαντιγισμού, άλλαξε την κατεύθυνση και τις τάσεις της εποχής. Τα έργα του, όπως και αυτά του Σεζάν, δε βρήκαν ανταπόκρισης στις εκθέσεις της Ακαδημίας Καλών Τεχνών στο Παρίσι, με αποτέλεσμα ο Σερά να συνασπιστεί με τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες του Παρισιου.

7. O Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ (1864-1901) Ιδιαίτερα γνωστός για τις αφίσες που επιμελήθηκε για το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ, ο Λωτρέκ ήταν στενός φίλος του Βαν Γκογκ (τον οποίο μάλιστα ζωγράφισε) αλλά και του Σεζάν, χωρίς ωστόσο να επιτύχει μεγαλύτερη εν ζωή αναγνώριση. Αν και γόνος ιστορικής και αριστοκρατικής οικογένειας, πέθανε πάμπτωχος στη Μονμάρτρη, αλκοολικός και έχοντας προσβληθεί από σύφιλη, σε ηλικία μόλις 37 ετών. Καθ'όλη του τη ζωή υπέφερε από αναπηρίες και χρόνια προβλήματα υγείας, ενώ έπασχε και από πυκνοδυσόστωση, νόσο που χαρακτηρίζεται από καθυστερημένη σύγκλειση των κρανιακών ραφών, κοντό ανάστημα και σκελετικές ανωμαλίες, η οποία τελικά πήρε το όνομα του και έμεινε γνωστή ως σύνδρομο "Λωτρέκ".

8. Πωλ Γκωγκέν (1848-1903) Αν και σήμερα θεωρείται ένας από τους μείζονες ζωγράφους όλων των εποχών, η ζωή του ήταν γεμάτη φτώχεια και κακουχίες. Έχασε την πολυαγαπημένη του κόρη Αλίν από πνευμονία και τον γιό του Κλόβις από λοίμωξη του αίματος. Ωστόσο, οι αποδράσεις του Γκωγκέν ήταν αρκετά πιο εξωτικές από εκείνες συναδελφων του, με τον ίδιο να καταλήγει τελικά στην Γαλλική Πολυνησία. Εκεί ζωγράφισε αριστουργήματα όπως το "Το πνεύμα των νεκρών αγρυπνά" (1892), έργο που ενέπνευσε το κίνημα του πρωτογονισμού. Το σύνολο του έργου του Γκωγκέν, και κυρίως οι πειραματισμοί του γύρω από τη χρήση των χρωμάτων, θεωρείται πως επηρέασαν σημαντικά τα καλλιτεχνικά ρεύματα του 20ού αιώνα και ειδικότερα τον φωβισμό. Μετά από αρκετά χρόνια φτώχειας και ανεχειών, ο Γκωγκέν πέθανε από ανακοπή καρδιάς, μόνος και αγνοώντας την επίδραση που θα είχε το έργο του στην τέχνη.

Κύρα Κάπη