Πώς χάνουμε εξαγωγές 16 δισ. ευρώ
Δημοσιεύθηκε: 14:03 - 13/06/14
Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει ως και 16 δισ. ευρώ επιπλέον εξαγωγές
προϊόντων και υπηρεσιών αποφαίνεται έκθεση της Κομισιόν. Το χάσμα που
δεν έκλεισε με τις μειώσεις μισθών και ποιες είναι οι κρίσιμες
στρατηγικές.
Ενα ποσό που φτάνει τα 16 δισ. στερείται η οικονομία από τις
εξαγωγές, διαπιστώνει έκθεση της Κομισιόν με τον εύγλωττο τίτλο «Το πάζλ
των χαμένων εξαγωγών».
Όπως αναφέρεται, οι προοπτικές για τις ελληνικές εξαγωγές είναι τεράστιες. Η Ελλάδα ελέγχει το 16% της παγκόσμιας ναυτιλίας. Ταυτόχρονα βρίσκεται σε εξαιρετική γεωγραφική θέση: είναι στο μέσο μιας από τις πλέον κρίσιμες ναυτιλιακές γραμμές (δια μέσω του Σουέζ μετακινούνται εμπορεύματα προς την Ευρώπη) ενώ όντας το σταυροδρόμι τριών ηπείρων αποτελεί τη φυσική πύλη εμπορίου μεταξύ Ασίας και κεντρικής Ευρώπης.
Κι’ όμως οι εξαγωγικές επιδόσεις είναι πενιχρές σημειώνει η έρευνα που υπογράφουν οι Uwe Bower, Βασιλική Μίχου και Christoph Ungerer. Από τα μοντέλα που αναλύουν προκύπτει ότι οι εξαγωγές προστιθέμενης αξίας είναι 33% χαμηλότερες σε όλο το διάστημα από το 1995 έως το 2009. Με αυτές τις επιδόσεις η χώρα κατατάσσεται μόλις 31η από τις 39 που εξετάστηκαν. Αυτό είναι το «πάζλ των χαμένων εξαγωγών», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Για να καταλήξει στο συμπέρασμα εξετάστηκαν τα διεθνή εμπορικά μοτίβα λαμβάνοντας μεταξύ άλλων υπόψη το ελληνικό ΑΕΠ, το μέγεθος των εμπορικών εταίρων της χώρας, καθώς και τις γεωγραφικές αποστάσεις.
Η έκθεση αναφέρει ότι:
* Η Ελλάδα παραμένει κλειστή οικονομία, γεγονός παράδοξο με βάση το μέγεθός της, δεδομένου ότι μικρές οικονομίες τείνουν να είναι περισσότερο «ανοικτές».
*
Οι εξαγωγές χτυπήθηκαν από την διεθνή κρίση. Όμως σε αντίθεση με άλλες
χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα διάσωσης και σε μια τριετία κάλυψαν τις
απώλειες, η Ελλάδα ανέκαμψε οριακά. Και αυτό παρά το γεγονός ότι μειώθηκε το εργασιακό κόστος κατά 13,3% την περίοδο 2009 - 2013.
* Με βάση το μοντέλο ανάλυσης οι εξαγωγές είναι 32,6% χαμηλότερες από αυτές που θα μπορούσαν να είναι αν δεν υπήρχαν οι στρεβλώσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν υπολογιστεί η αξία των εξαγωγών του 2013 (συνολικά 27,5 δισ. ευρώ σε υπηρεσίες και 22,5 δισ. σε προϊόντα ή συνολικά 50 δισ.) η χώρα θα έπρεπε να είχε 16 δισ. ευρώ επιπλέον έσοδα.
Το ερώτημα γιατί η Ελλάδα είναι μια τόσο κλειστή οικονομία και γιατί οι επιδόσεις της χώρας στις εξαγωγές είναι τόσο ισχνές, σημειώνει η μελέτη. Και καταγράφει τα προβλήματα:
* Ενα μεγάλο μέρος των αδύναμων επιδόσεων οφείλεται στην χαμηλή ποιότητα των θεσμών της χώρας. Υπολογίζεται πως η εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την βελτίωση του θεσμικού πλαισίου θα μπορούσε να μειώσει κατά 54%-78% το κενό ανταγωνιστικότητας στις ελληνικές εξαγωγές.
Όπως επισημαίνεται, το χάσμα στην ανταγωνιστικότητα ουσιαστικά παραμένει από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αν και επιδεινώθηκε περαιτέρω λόγω της κρίσης.
Έτσι, η μελέτη θεωρεί πως αν και η Ελλάδα έχει ήδη πετύχει τεράστιες βελτιώσεις στην ανταγωνιστικότητα του κόστους από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα προσαρμογής, ωστόσο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζουν και παράγοντες εκτός κόστους στη ανταγωνιστικότητα, όπως είναι τα υποβόσκοντα θεσμικά ελλείμματα, προκειμένου να «ξεκλειδωθεί» η προοπτική ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών.
Αυτό δημιουργεί ερωτήματα ως προς τον σχεδιασμό μιας στρατηγικής ανάπτυξης. Θα πρέπει η Ελλάδα να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην ενίσχυση και επέκταση του υφιστάμενου ανταγωνιστικού της πλεονεκτήματος, ή μήπως θα πρέπει να επικεντρωθεί στους τομείς που υστερούν, διαφοροποιώντας έτσι την οικονομία της και πιθανότατα να επωφεληθεί από τα κέρδη της ταχείας μεταρρύθμισης και τους «καρπούς που κρέμονται χαμηλά»;
Το δεύτερο ερώτημα, αφορά τις «ενέργειες πολιτικής» και το ποιοι θεσμοί ακριβώς είναι βασικοί για την ανάπτυξη των εξαγωγών.
Τέλος, ένα βασικό ερώτημα έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίσει τα θεσμικά της ελλείμματα και πόσο γρήγορα οι μεταρρυθμίσεις θα «μεταφραστούν» σε πραγματική αλλαγή. Βραχυπρόθεσμα, κυκλικοί παράγοντες όπως η αυξημένη οικονομική αβεβαιότητα και η περιορισμένη εμπορική πίστωση κατά τη διάρκεια της κρίσης, έπληξαν τις ελληνικές εξαγωγές. Αυτοί οι προσωρινοί παράγοντες μπορεί να καθυστέρησαν την αναβίωση της ελληνικής εξαγωγικής βιομηχανίας, κάτι που υποδηλώνει ότι όταν «γυρίσει» ο κύκλος, μπορεί να γίνει ορατή μια ισχυρότερη ανάκαμψη των εξαγωγών, η οποία θα αντανακλά με μεγαλύτερη σαφήνεια τις μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί.
Σύμφωνα με την μελέτη της Κομισιόν, έχει ήδη επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Για παράδειγμα, η έκθεση Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, έδειξε ότι από το 2010 μέχρι το 2013 η Ελλάδα μείωσε σε 5 από 15 τα βήματα που απαιτούνται για να ξεκινήσει μια επιχείρηση. Παράλληλα, ενώ το 2010 χρειάζονταν 20 ημέρες για να δοθεί έγκριση για εξαγωγικές δραστηριότητες, το 2013 η έγκριση αυτή μπορούσε να ληφθεί μέσα σε 16 ημέρες. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός των ημερών για την έκδοση άδειας κατασκευής μειώθηκε από 170 σε 105.
Όπως επισημαίνει η μελέτη, το 2014 έχουν εφαρμοστεί περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο τη θέση της χώρας. Όμως, αυτά τα ενθαρρυντικά βήματα πρέπει να συνοδευτούν με περαιτέρω δράσεις πολιτικής, ενώ οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να αποφέρουν σημαντικά μακροπρόθεσμα οφέλη, σε ότι αφορά το άνοιγμα των παγκόσμιων αγορών για τους Έλληνες εξαγωγείς.
Όπως αναφέρεται, οι προοπτικές για τις ελληνικές εξαγωγές είναι τεράστιες. Η Ελλάδα ελέγχει το 16% της παγκόσμιας ναυτιλίας. Ταυτόχρονα βρίσκεται σε εξαιρετική γεωγραφική θέση: είναι στο μέσο μιας από τις πλέον κρίσιμες ναυτιλιακές γραμμές (δια μέσω του Σουέζ μετακινούνται εμπορεύματα προς την Ευρώπη) ενώ όντας το σταυροδρόμι τριών ηπείρων αποτελεί τη φυσική πύλη εμπορίου μεταξύ Ασίας και κεντρικής Ευρώπης.
Κι’ όμως οι εξαγωγικές επιδόσεις είναι πενιχρές σημειώνει η έρευνα που υπογράφουν οι Uwe Bower, Βασιλική Μίχου και Christoph Ungerer. Από τα μοντέλα που αναλύουν προκύπτει ότι οι εξαγωγές προστιθέμενης αξίας είναι 33% χαμηλότερες σε όλο το διάστημα από το 1995 έως το 2009. Με αυτές τις επιδόσεις η χώρα κατατάσσεται μόλις 31η από τις 39 που εξετάστηκαν. Αυτό είναι το «πάζλ των χαμένων εξαγωγών», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Για να καταλήξει στο συμπέρασμα εξετάστηκαν τα διεθνή εμπορικά μοτίβα λαμβάνοντας μεταξύ άλλων υπόψη το ελληνικό ΑΕΠ, το μέγεθος των εμπορικών εταίρων της χώρας, καθώς και τις γεωγραφικές αποστάσεις.
Η έκθεση αναφέρει ότι:
* Η Ελλάδα παραμένει κλειστή οικονομία, γεγονός παράδοξο με βάση το μέγεθός της, δεδομένου ότι μικρές οικονομίες τείνουν να είναι περισσότερο «ανοικτές».
*
Οι εξαγωγές χτυπήθηκαν από την διεθνή κρίση. Όμως σε αντίθεση με άλλες
χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα διάσωσης και σε μια τριετία κάλυψαν τις
απώλειες, η Ελλάδα ανέκαμψε οριακά. Και αυτό παρά το γεγονός ότι μειώθηκε το εργασιακό κόστος κατά 13,3% την περίοδο 2009 - 2013.* Με βάση το μοντέλο ανάλυσης οι εξαγωγές είναι 32,6% χαμηλότερες από αυτές που θα μπορούσαν να είναι αν δεν υπήρχαν οι στρεβλώσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν υπολογιστεί η αξία των εξαγωγών του 2013 (συνολικά 27,5 δισ. ευρώ σε υπηρεσίες και 22,5 δισ. σε προϊόντα ή συνολικά 50 δισ.) η χώρα θα έπρεπε να είχε 16 δισ. ευρώ επιπλέον έσοδα.
Το ερώτημα γιατί η Ελλάδα είναι μια τόσο κλειστή οικονομία και γιατί οι επιδόσεις της χώρας στις εξαγωγές είναι τόσο ισχνές, σημειώνει η μελέτη. Και καταγράφει τα προβλήματα:
* Ενα μεγάλο μέρος των αδύναμων επιδόσεων οφείλεται στην χαμηλή ποιότητα των θεσμών της χώρας. Υπολογίζεται πως η εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την βελτίωση του θεσμικού πλαισίου θα μπορούσε να μειώσει κατά 54%-78% το κενό ανταγωνιστικότητας στις ελληνικές εξαγωγές.
Όπως επισημαίνεται, το χάσμα στην ανταγωνιστικότητα ουσιαστικά παραμένει από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αν και επιδεινώθηκε περαιτέρω λόγω της κρίσης.
Έτσι, η μελέτη θεωρεί πως αν και η Ελλάδα έχει ήδη πετύχει τεράστιες βελτιώσεις στην ανταγωνιστικότητα του κόστους από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα προσαρμογής, ωστόσο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζουν και παράγοντες εκτός κόστους στη ανταγωνιστικότητα, όπως είναι τα υποβόσκοντα θεσμικά ελλείμματα, προκειμένου να «ξεκλειδωθεί» η προοπτική ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών.
Ερωτηματικά για το μοντέλο
Σύμφωνα με την μελέτη, υπάρχουν σειρά θεμάτων που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Από τις μετρήσεις, βρέθηκε ότι οι τομείς της διεθνούς ναυτιλίας, του τουρισμού και της γεωργίας της Ελλάδας έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα, ενώ αντιθέτως η χώρα υστερεί στον τομέα της μεταποίησης.Αυτό δημιουργεί ερωτήματα ως προς τον σχεδιασμό μιας στρατηγικής ανάπτυξης. Θα πρέπει η Ελλάδα να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην ενίσχυση και επέκταση του υφιστάμενου ανταγωνιστικού της πλεονεκτήματος, ή μήπως θα πρέπει να επικεντρωθεί στους τομείς που υστερούν, διαφοροποιώντας έτσι την οικονομία της και πιθανότατα να επωφεληθεί από τα κέρδη της ταχείας μεταρρύθμισης και τους «καρπούς που κρέμονται χαμηλά»;
Το δεύτερο ερώτημα, αφορά τις «ενέργειες πολιτικής» και το ποιοι θεσμοί ακριβώς είναι βασικοί για την ανάπτυξη των εξαγωγών.
Τέλος, ένα βασικό ερώτημα έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίσει τα θεσμικά της ελλείμματα και πόσο γρήγορα οι μεταρρυθμίσεις θα «μεταφραστούν» σε πραγματική αλλαγή. Βραχυπρόθεσμα, κυκλικοί παράγοντες όπως η αυξημένη οικονομική αβεβαιότητα και η περιορισμένη εμπορική πίστωση κατά τη διάρκεια της κρίσης, έπληξαν τις ελληνικές εξαγωγές. Αυτοί οι προσωρινοί παράγοντες μπορεί να καθυστέρησαν την αναβίωση της ελληνικής εξαγωγικής βιομηχανίας, κάτι που υποδηλώνει ότι όταν «γυρίσει» ο κύκλος, μπορεί να γίνει ορατή μια ισχυρότερη ανάκαμψη των εξαγωγών, η οποία θα αντανακλά με μεγαλύτερη σαφήνεια τις μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί.
Σύμφωνα με την μελέτη της Κομισιόν, έχει ήδη επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Για παράδειγμα, η έκθεση Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, έδειξε ότι από το 2010 μέχρι το 2013 η Ελλάδα μείωσε σε 5 από 15 τα βήματα που απαιτούνται για να ξεκινήσει μια επιχείρηση. Παράλληλα, ενώ το 2010 χρειάζονταν 20 ημέρες για να δοθεί έγκριση για εξαγωγικές δραστηριότητες, το 2013 η έγκριση αυτή μπορούσε να ληφθεί μέσα σε 16 ημέρες. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός των ημερών για την έκδοση άδειας κατασκευής μειώθηκε από 170 σε 105.
Όπως επισημαίνει η μελέτη, το 2014 έχουν εφαρμοστεί περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο τη θέση της χώρας. Όμως, αυτά τα ενθαρρυντικά βήματα πρέπει να συνοδευτούν με περαιτέρω δράσεις πολιτικής, ενώ οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να αποφέρουν σημαντικά μακροπρόθεσμα οφέλη, σε ότι αφορά το άνοιγμα των παγκόσμιων αγορών για τους Έλληνες εξαγωγείς.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου