Because the night belongs to lovers

Patti Smith

                 

Οι νεαρούληδες, πιθανόν να μη τη ξέρουν! Οι ρετρό μεσήλικες όμως, τη θυμόμαστε! Και την έχουμε δει στο Rockwave και το Λυκαβηττό. Τραγούδησε πρόσφατα και στο Ηρώδειο, αλλά από όταν είχα δει κομπλαρισμένο τον Στιγκ, εκεί, είπα, δε ξαναπάω γιατί τους καταπίνει το μάρμαρο και η σκιά της Ακρόπολης. Δεν ξέρω αν είναι πανκ, αν είναι ροκ, αν είναι της μόδας, αν τη χαιρετούμε ως αβαν γκαρντ. Ξέρω πως με το «because the night», έχω ρίξει κάτι χορούς, που θα της το χρωστάω μέχρι την ώρα που θα στέκομαι με «πι», με το «people have the power» έχω εκστασιαστεί πως θα αλλάξω τον κόσμο και “Jesus died for somebody‘s sins, but not mine… Meltin’ in a pot of thieves, wild card up my sleeve thick heart of stone, my sins my own, they belong to me… me», όπου θαρρούσα πως είμαι εγκεφαλική γκόμενα όταν ούρλιαζα «Gloriaaaa»… αλλά τρίχες!

 

Γράφει η Αλεξάνδρα Τσόλκα

 

Χρειάστηκε να φτάσω στη μέση ηλικία για να καταλάβω τι λέει το τραγούδι και ποια περίπου είμαι εγώ και όχι σίγουρα! Θυμάμαι το δίσκο από βινύλιο που στο εξώφυλλο, μελαχρινή με αφέλειες και πολύ αδύνατη εκείνη, δε μας κοίταζε καν, αλλά έφτιαχνε τα μαλλιά της, αφήνοντας να φάνει η αξύριστη μασχάλη της! Απίστευτο μου φαινότανε! Εμείς λέγαμε πότε θα μεγαλώσουμε να κάνουμε χαλάουες και να βαφόμαστε και εκείνη, που μας άρεσε, σκασιλάρα της όλα τα μπιχλιμπιδωτα γυναικεία μας! Όχι, δε θα ψάξω ωραίες λέξεις, ούτε θα πω το κλισέ «η ποιήτρια της rock». Γιατί άλλωστε; Τι άλλο έχει η rock εκτός από ποιητές; Η δεν ήταν τέτοιος ο Μόρισον, ο Λένον, ο Ντίλαν, η Τζόνι Μίτσελ; Θα πω πως θα πάρω το βιβλίο της, μόνο, το «Just Kids» που όπως διάβασα μιλά για τα νεανικά της χρόνια και για τη σχέση της, λέει, με τον φωτογράφο Ρόμπερτ Μάπλθορπ, που έγινε πολύ διάσημος. Αλλά θα το κάνω για αυτήν –εκείνον έτσι κι αλλιώς δεν τον ξέρω, σε αντίθεση με όλους όσοι έχουν γράψει για το συγκεκριμένο βιβλίο, που τον ξέρουν σχεδόν σαν ξάδελφο!- για να δω πως είναι να είσαι στο μυαλό της Πατρίσια Λι Σμιθ!…

Πόσο αμερικάνικο το Πατρίτσια Λι, που έγινε Πάτι! Πόσο σα ταινία για καλούς Αμερικανούς, το ότι  γεννήθηκε στο Σικάγο του Ιλινόις, με τη σκόνη, τα μεγάλα εργοστάσια, τις έρημες εκτάσεις, τη κάουντρι μουσική και τους «κόκκινους λαιμούς» απ τα περίχωρα! Μάνα σερβιτόρα, πατέρας μηχανικός και τέσσερα παιδιά της οικογένειας, μ αυτή τη μεγαλύτερη, να τα ταΐζει και να τα σκουπίζει και να τα κοιμίζει όταν έλειπε η μαμά. Συνεχείς μετακινήσεις. Μια οικογένεια στα άγρια ίχνη της επιτυχίας μιας αχανούς πατρίδας. Η Πάτι είναι στην εφηβεία όταν η οικογένεια θα βρεθεί στο εργατικό και τζογαδόρικο, Νιου Τζέρσεϊ, με τη γκρι λερωμένη θάλασσα, τα λουσάτα καζίνο και το μαραζωμένο από φτώχεια κέντρο. Εκείνη είναι η πιο ψηλή και αδύνατη. Είναι η περίεργη της τάξης. Διαβάζει  Αρθούρο Ρεμπώ. Και: «ένα βράδυ, κάθισα την Ομορφιά στα πόδια μου  -και τη βρήκα πικρή -και τη βεβήλωσα.  Όρθωσα το ανάστημα μου ενάντια στη δικαιοσύνη. Τράπηκα σε φυγή. Ω Μάγισσες! Ω Δυστυχία! Ω Μίσος! Eίναι που σε σας τον θησαυρό μου εμπιστεύθηκα. Κατάφερα να εξαφανίσω μέσα μου, όλη την ανθρώπινη ελπίδα. Με δρασκέλισμα αθόρυβο, κτήνους βαρύθυμου, έπνιξα κάθε ευχαρίστηση. Κάλεσα τους δήμιους για να αφανιστώ, μασώντας τις κάνες των όπλων τους. Επικαλέστηκα τους λοιμούς για να με πνίξουν σ’ άμμο και αίμα. Η Δυστυχία ήταν ο Θεός μου.. Στη λάσπη ξάπλωσα στεγνώνοντας τη σάρκα μου με μιαρό αέρα. Υποδύθηκα τον ανόητο ως του σημείου παραφροσύνης. Και η άνοιξη μου έφερε το τρομώδες γέλιο ενός ηλίθιου». Με βάση τα αναγνώσματα της, η Πάτι Σμιθ ήταν έτοιμη να υποτάξει τον κόσμο…

… Πιάνει δουλειά σε ένα εργοστάσιο παιχνιδιών! Τι τέλειο σκηνικό για ταινία τρόμου και επιφοίτησης! Σπουδάζει Ιστορία της Τέχνης. Η νεαρή μποέμ φοιτήτρια, μένει έγκυος. Γεννά και δίνει το παιδί της για  υιοθεσία. Τότε έκανε μια επιλογή. Στο μέλλον θα κληθεί να ζει με αυτή! Μαζεύει τα λεφτά απ το εργοστάσιο με τα παιχνίδια που δε θα κάνει πότε δώρο στο δοσμένο παιδί της και φεύγει για Νέο Υόρκη. 1967! Πεθαίνει ο Τζον Κολντρέιν και ο σκοτώνεται ο Τσε Γκεβάρα. Ο πόλεμος των 6 ημερών! Η Ελλάδα έχει Χούντα! Ο Νίξον γίνεται ισχυρός. Η Πατι Σμιθ εγκαταστάθηκε δουλεύει σε ένα βιβλιοπωλείο, γνωρίζει τον Robert Mapplethorpe, ερωτεύονται, ζουν μαζί.

                     

Η Νέα Υόρκη είναι το φόντο μια σχέσης για νέους ανθρώπους που πειραματίζονται σεξουαλικά και στην τέχνη. Ο Mapplethorpe αγαπά τους άνδρες.  Μένουν φίλοι μέχρι τον θάνατο του. Υποθέτω πως το βιβλίο θα γυρνά στην εποχή, στα μέρη που σύχναζαν, στις συζητήσεις και στις ανησυχίες τους, στις γνωριμίες και στις φιλίες που θα τους έκαναν ότι έγιναν αλλά και στις πρώτες εμφανίσεις της Πάτι σε μικρούς χώρους, να διαβάζει ποίηση υπό τη συνοδεία ηλεκτρικής κιθάρας. Μετά έρχεται το Patti Smith Group και η πανκ μουσική κερδίζει μια απόστολο της. Εμφανίσεις, καταξίωση, δημιουργία. Ένα ατύχημα σε μια συναυλία της. Ακινησία. Σπασμένοι σπόνδυλοι. Κυκλοφορεί ποιητικές συλλογές και τραγούδια της από τότε και για πάντα. Ένας γάμος με τον κιθαρίστα Φρεντ “Sonic” Σμιθ.

Δύο παιδιά, ο Τζάκσον και η Τζέσι, τυχερά γιατί θα ζήσουν την αγάπη της μάνας τους. Θα τους αφοσιωθεί. Σποραδικές εμφανίσεις. Πολύ ποίηση και στο Ντιτρόιντ, μακριά απ τη Νέα Υόρκη της δημιουργίας της, ανατρέφει τα παιδιά της. Το 1989, ο φίλος της Robert Mapplethorpe πεθαίνει από HIV, που το πολέμησε σφοδρά. Το 1990 πέθανε ο Richard Sohl, πρώην μέλος του The Patty Smith Group. Το 1994, όταν ο Φρεντ Σμιθ και ο αδερφός της Πάτι, ο Τοντ, πέθαναν από καρδιακή ανεπάρκεια, με ένα μήνα διαφορά. Η Πάτι Σμιθ απελπίζεται. Μετρώντας αποχωρισμούς επιστρέφει στην Νέα Υόρκη, κάνει εμφανίσεις, μουσική και νέα τραγούδια.

Τραγουδά σαν να θρηνεί, σα να αποχαιρετά, σα να ελπίζει πως τίποτα δεν χάνεται.  Και συνεχίζει να τραγουδά. Με λευκά μαλλιά πια. Για το θάνατο που παίρνει αγαπημένα, φιλημένα πλάσματα. Για τη ζωή που κερδίζει στο τέλος. Για το λαό και το δίκιο του, για τη δύναμη των ανθρώπων… Και συνεχίζει να γραφεί. Και να μας λέει ιστορίες είτε μέσα απ την ποίηση, είτε μέσα από τον πεζό λόγο, είτε μέσα απ τα τραγούδια. Είναι πια μια δεδομένη οικεία αγία στα μυθικά, προσωπικά μας εικονοστάσια. Και για αυτό θα διαβάσω το βιβλίο της. Γιατί είναι η δική μου, πανκ αναφορά, σε μια νιότη που δεν κατάλαβα πότε την έκανε και πάει… Και ο κόσμος δεν άλλαξε…