Ο Έλληνας του Mini Cooper, Άλεκ Ισιγκόνις

                         

Ο ελληνικής καταγωγής σχεδιαστής που έγινε σερ!

Ένας έλληνας μετανάστης από τη Σμύρνη, ο Αλέξανδρος Ισσιγόνης (ή Ισιγώνης, κατά άλλη γραφή), έμελλε να αλλάξει την ιστορία της αυτοκίνησης όταν από την πένα του ξεπήδησε το πλέον θρυλικό μικρό του κόσμου.

Αέναα δημοφιλές, το Mini Cooper και τα μοντέλα του, που κατασκεύαζε η βρετανική Austin Morris, κατέκλυσαν τους δρόμους της οικουμένης στέλνοντας τον δημιουργό τους στην απόλυτη δόξα. Μέχρι και ιππότης χρίστηκε ο βρετανός υπήκοος Ισιγκόνις για το πνευματικό του παιδί!

Οραματιστής και διανοούμενος, ο Ισιγκόνις περιφρονούσε τις συμβάσεις και δεν δεχόταν εύκολα τις συμβουλές των τρίτων. Μόνο αυτός ήξερε εξάλλου τη λύση στα θέματα που τον απασχολούσαν και δεν αντιδρούσε καθόλου καλά στις αμφισβητήσεις της δουλειάς του, παραιτούμενος συχνά όταν έμπαινε στο στόχαστρο της διεύθυνσης.

Δεν πίστευε άλλωστε καθόλου στην ομαδική δουλειά, κάτι που σφράγισε με τη μνημειώδη ατάκα του: «Η καμήλα είναι ένα άλογο που σχεδιάστηκε από επιτροπή»! Ταυτοχρόνως, σιχαινόταν τα μαθηματικά, στα οποία έβλεπε τον πραγματικό εχθρό κάθε δημιουργικού νου.

Με όλα αυτά, ο Ισιγκόνις ήταν προορισμένος είτε να αποτύχει οικτρά στη ζωή είτε να μετατραπεί σε ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια της αυτοκινητοβιομηχανίας, μια σωστή σχεδιαστική και μηχανική μεγαλοφυΐα. Κι αν κρίνουμε από το έργο του, έκανε μάλλον το δεύτερο…

Πρώτα χρόνια



Ο Αλέξανδρος Αρνόλδος Κωνσταντίνος Ισσιγόνης (ή Ισιγώνης) γεννιέται στις 18 Νοεμβρίου 1906 στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας με το μηχανικό δαιμόνιο να κυλά στις φλέβες του. Τόσο ο πατέρας όσο και ο παππούς του ήταν μηχανικοί: ο παππούς του είχε εργαστεί στη βρετανική κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου μεταξύ Σμύρνης-Αϊδινίου (κάτι που του εξασφάλισε τη βρετανική υπηκοότητα) και ο πατέρας του ήταν ιδιοκτήτης μονάδας παραγωγής λεβήτων. Όσο για τη μητέρα του, Χίλντα Πρόκοπ, ήταν βαυαρικής καταγωγής, κόρη γνωστού και ευκατάστατου ζυθοποιού.

Παρά το γεγονός ότι η ευκατάστατη φαμίλια είχε δικό της αυτοκίνητο, το οποίο πρωτοαντίκρισε στη ζωή του ο Αλέξανδρος όχι πριν από τα 12 χρόνια της ζωής του, ο μικρός δεν εκδήλωσε κανένα ενδιαφέρον για τη μηχανοκίνητη άμαξα.



Σταθμός στην παιδική του ηλικία ήταν η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922: λίγο πριν από την καταστροφή της Σμύρνης, όντας βρετανοί υπήκοοι, μεταφέρονται από τις βρετανικές αρχές στη Μάλτα. Εκεί θα φύγει από τη ζωή λίγο αργότερα ο πατέρας του, αναγκάζοντας τη μητέρα να πάρει τη μεγάλη απόφαση να μετακομίσουν μόνιμα στην Αγγλία (1923).

Ήταν δεν ήταν 16 ετών λοιπόν όταν πήγε στην Αγγλία και δύο χρόνια αργότερα, ολοκληρώνοντας το σχολείο, η μητέρα τού έκανε το δώρο που θα άλλαζε τη ζωή του: το πρώτο του αυτοκίνητο! Ένα σωστό σαραβαλάκι δηλαδή με το οποίο ο Άλεκ θα οργώσει την Ευρώπη το 1925, αντιμετωπίζοντας ωστόσο «μια ατέλειωτη σειρά μηχανικών προβλημάτων», όπως θα πει αργότερα. Ο νεαρός αναγκάζεται να επιδιορθώνει το αμάξι στον δρόμο όπως μπορούσε, με τις μηχανοκίνητες αυτές περιπέτειες να πεισμώνουν τον Άλεκ: θα επέστρεφε στην Αγγλία και θα σπούδαζε μηχανικός για να φτιάχνει καλύτερα οδηγικά μηχανήματα!



Κι έτσι ακριβώς έγινε: γράφεται στην πολυτεχνική σχολή του Λονδίνου με σκοπό να γίνει μηχανικός. Στο σχέδιο είναι αχτύπητος, στα μαθηματικά όμως πατώνει και χρειάζεται να επιστρατεύσει όλη του τη δημιουργικότητα για να περάσει το μάθημα. Αργότερα παρακολούθησε και σειρά σεμιναρίων στη μηχανική στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ολοκληρώνοντας έτσι τις προπτυχιακές του σπουδές…

Πρώτες δουλειές, πόλεμος και «Κουνούπι»



Με το πτυχίο του μηχανικού ανά χείρας, ο Ισιγκόνις έψαξε δουλειά στην αυτοκινητοβιομηχανία, έναν κλάδο που παρουσίαζε πολύ μεγάλη άνθιση εκείνη την εποχή στη Βρετανία. Πρώτη δουλειά, μηχανικός στην Humber (1934), όπου αναλαμβάνει πόστο στο τμήμα αναρτήσεων.

Λάτρης της ταχύτητας, ήθελε να φτιάξει το δικό του αγωνιστικό αυτοκίνητο, το οποίο δουλεύει στα ρεπό του με τον κολλητό του φίλο. Και τα καταφέρνουν! Το χειροποίητο αγωνιστικό του Ισιγκόνις πήρε μέρος σε πολλούς αγώνες ταχύτητας, με τον ίδιο τον μηχανικό στο βολάν του, και σημείωσε αξιοπρεπή πορεία.



Σειρά είχε κατόπιν η Morris Motor Company (1936), όπου συνέχισε να δουλεύει στις αναρτήσεις. Οι εξαιρετικές ικανότητες και η τεχνογνωσία του νεαρού μηχανικού δεν ήταν πια μυστικό στο σινάφι της αυτοκίνησης, με τον Ισιγκόνις να επαληθεύει τις προβλέψεις δημιουργώντας καινοτόμες αναρτήσεις για το δημοφιλές μοντέλο Morris 10!

Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Morris Motor ανέλαβε διάφορα συμβόλαια για λογαριασμό του βρετανικού στρατού και επιστρατεύει τον φέρελπι μηχανικό και σχεδιαστή στην παραγωγή ενός αναγνωριστικού οχήματος. Ο Ισιγκόνις αναλαμβάνει επικεφαλής του σχεδίου και πειραματίζεται αβέρτα με πρωτοποριακούς σχεδιασμούς, κάτι που θα συνέβαλε στη μετέπειτα δουλειά του. Οι μηχανικές επινοήσεις του χρησιμοποιήθηκαν από την Αεροπορία και το Ναυτικό, με την εναλλακτική αυτή στράτευση του Άλεκ να τον απαλλάσσει από τα πολεμικά καθήκοντα. Κι έτσι δεν είδε τα αιματοβαμμένα χαρακώματα του Β’ Παγκοσμίου.



Ταυτοχρόνως, από το 1942 αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα ολοκαίνουριο σχέδιο για μοντέλο παραγωγής: η δημιουργική ομάδα απαρτιζόταν αποκλειστικά από τον ίδιο και δυο τεχνικούς. Επιτέλους, ήταν ελεύθερος να σχεδιάσει ένα άλογο κι όχι μια καμήλα! Με κωδικό όνομα «Κουνούπι», ο Ισιγκόνις δουλεύει πυρετωδώς τα επόμενα 6 χρόνια και καταλήγει στο μοντέλο Morris Minor (1948), τη μεγάλη του αγάπη και το καμάρι της πένας του (αυτό το αμάξι το αγαπούσε περισσότερο ακόμα και από το Mini)!



Το μνημειώδες μοντέλο μπήκε στην παραγωγή την ίδια χρονιά και συνεχίστηκε μέχρι και το 1971, σημειώνοντας μεγάλη καριέρα, έτσι προορισμένο καθώς ήταν από τον δημιουργό του για την ανερχόμενη εργατική τάξη. Παρά την τρελή επιτυχία του «Κουνουπιού» (μέσα σε 11 χρόνια είχε αγγίξει το 1 εκατομμύριο πωλήσεις!), το μεγάλο στοίχημα για τη Morris ήταν η κατασκευή του ιδανικού μικρού αυτοκινήτου, ο επόμενος σταθμός της δουλειάς του γνωστού πια μηχανικού.

Το 1952 ωστόσο η Morris Motor συγχωνεύτηκε με την Austin Motor Company, δημιουργώντας έτσι τη μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Ευρώπης, την British Motor Corporation (BMC). Απηυδισμένος από τα νέα κεφάλια που παρενέβαιναν συνεχώς στη δημιουργική του δουλειά, ο πάντοτε μοναχικός παίκτης Ισιγκόνις παραιτείται και πάει για άλλα: μετακομίζει στην Alvis Car και αλλάζει εντελώς τη δουλειά του, ψάχνοντας πια την ιδανική συνταγή στα αυτοκίνητα πολυτελείας. Το πολυτελές αμάξι υψηλών επιδόσεων που σχεδίασε ο Ισιγκόνις δεν θα δει όμως ποτέ το φως της ημέρας, εξαιτίας του αστρονομικού του κόστους. Δεν θα μπορούσε να μην παραιτηθεί λοιπόν ο μηχανικός όταν του ανακοίνωσαν τα κακά νέα για το σχέδιό του!



Η BMC τον ήθελε όμως πίσω διακαώς και ήταν έτοιμη να του χορηγήσει όλα τα προνόμια που ζητούσε: δική του ομάδα, διευθυντική θέση, απόλυτη αυτονομία στις κινήσεις και απερίσπαστο έργο. Ήταν η κίνηση που θα άλλαζε την ιστορία της αυτοκίνησης (1955)…

Η γέννηση του Μini



Έχοντας ήδη αποδείξει την κατασκευαστική του φιλοσοφία με το Morris Minor, τη μεγιστοποίηση της καμπίνας και των αποθηκευτικών χώρων και την ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση του εξωτερικού και των «περιττών», το όραμα του Ισιγκόνις ήταν απόλυτα ευθυγραμμισμένο με τις επιδιώξεις της BMC για ένα μικρό, αλλά ευρύχωρο τετραθέσιο και οικονομικό μίνι.

Ήταν εξάλλου τα χρόνια της πετρελαϊκής κρίσης του Σουέζ (1957) και η αγορά είχε ανάγκη από ένα αυτοκίνητο πόλης με χαμηλή κατανάλωση και ικανοποιητικές επιδόσεις. Γάντι που σήκωσε πρόθυμα ο Ισιγκόνις! Όσο για το αποτέλεσμα, θα γινόταν το μεγάλο του αριστούργημα…



Ο Ισιγκόνις σχεδίασε το βασικό περίγραμμα του μίνι με μολύβι πάνω σε ένα τραπεζομάντιλο. Το απόρρητο σχέδιο, με κωδική ονομασία «ADO 15» (αρχικά του Austin Design Office - Project 15), ήταν πελώρια πρόκληση, καθώς έπρεπε να στοιβάξει τέσσερις επιβάτες σε χώρους μικροσκοπικούς, με το 80% των διαστάσεων να είναι έτσι αφιερωμένο στους επιβάτες και τα μπαγκάζια τους. Κάτι που άφηνε μόλις το 20% για όλα τα άλλα: μηχανή, ντεπόζιτο, τροχούς και όλα τα άλλα μηχανικά μέρη!



Με καινοτόμα ανάρτηση, απίστευτο χειρισμό για την εποχή και σχεδιασμό για βραβείο (παρά την έλλειψη ραδιοφώνου, αφού ο Ισιγκόνις θεωρούσε πως η μουσική αποσπούσε την προσοχή του οδηγού, όχι όμως και το τασάκι, μανιώδης καπνιστής εξάλλου και ο ίδιος), τα πρώτα πρωτότυπα του Mini παρουσιάστηκαν τον Οκτώβριο του 1957, μόλις 8 μήνες μετά τα πρώτα σκαριφήματα του Ισιγκόνις. Το επαναστατικό μικρό κυκλοφόρησε επισήμως στις 26 Αυγούστου 1959 ως Mini Classic, ταυτοχρόνως μάλιστα σε όλες τις χώρες που εκπροσωπούνταν η BMC.



Το Mini έβγαινε σε δύο εκδόσεις: ως Morris Mini-Minor και Austin Seven, αν και τα μόνα στοιχεία διαφοροποίησης ήταν η μάσκα, οι αποχρώσεις και οι ζάντες. Και βέβαια ήταν μόλις το δεύτερο πιο οικονομικό αυτοκίνητο που κυκλοφορούσε εκείνη την εποχή στον πλανήτη! Η τρομακτική επιτυχία του Mini έκανε τον οραματιστή «πατέρα» του διάσημο σε όλο τον κόσμο, καθώς σύντομα θα σημείωνε πωλήσεις-ρεκόρ σε όλη την ιστορία της βρετανικής αυτοκινητοβιομηχανίας!



Το Mini άλλαξε τις ισορροπίες της αυτοκίνησης και ανάγκασε τη βιομηχανία να επανεξετάσει όλες τις συμβάσεις και τις σταθερές στον σχεδιασμό των αυτοκινήτων. Ήταν μια νέα κατασκευαστική φιλοσοφία που είχε έρθει για να μείνει…

Κατοπινά χρόνια



Τι θα μπορούσε να κάνει το θρυλικό Mini των 41 ετών συνεχούς παραγωγής (μέχρι το 2000) ακόμα δημοφιλέστερο; Μα η συνεργασία με τον Τζον Κούπερ, τον λαμπρό κατασκευαστή της Formula 1, για την παραγωγή της αγωνιστικής εκδοχής του Mini, Mini Cooper πια.



Κι έτσι πιλότοι-μύθοι όπως οι Τζέιμς Χαντ, Τζάκι Στιούαρτ και Νίκι Λάουντα ξεκίνησαν την καριέρα τους μέσα στο Mini Cooper, την ίδια ώρα που ακολουθεί καταιγισμός από παραλλαγές του μικρού για να καλυφθούν όλες οι ανάγκες στην αγορά: το Mini του Ισιγκόνις κυκλοφορεί από βαν και αγροτικό μέχρι στην ταξιδιάρικη εκδοχή του, το Morris Mini Traveller.



To 1961, o Ισιγκόνις, από τη θέση του τεχνικού διευθυντή της BMC πια, παρουσιάζει το νέο του δημιούργημα, το Morris 1100 (ή Austin 1100), σε συνεργασία με τον επίσης θρυλικό σχεδιαστή της Ferrari, Σέρτζιο Πινινφαρίνα. Άλλη μια τρελή εμπορική επιτυχία και προσωπικός θρίαμβος του Ισιγκόνις, το Austin 1100 ήταν για πολλά χρόνια το μπεστ-σέλερ αυτοκίνητο στη Βρετανία.



Ο οραματιστής και καινοτόμος Ισιγκόνις που δεν δεχόταν μύγα στο σπαθί του διαφώνησε κάποια στιγμή με το αφεντικό της BMC και αποχώρησε για άλλη μια φορά, αν και τώρα οριστικά (1968). Δεν σταμάτησε όμως ποτέ να λειτουργεί ως σύμβουλος της BMC (μέχρι και το 1987), ενώ ήταν και μέλος στο διοικητικό συμβούλιο μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1971. Το 1969 στέφθηκε ιππότης από τη βασίλισσα Ελισάβετ, με το «σερ» να προηγείται πια του ονόματός του.



Σταθερά ατομικός παίκτης, δεν σταμάτησε ποτέ να σχεδιάζει, ούτε και να έχει φυσικά πάντα στην μπούκα όλων των λογιών τους ειδικούς, τους οποίους απεχθανόταν θανάσιμα: «Ειδικός είναι κάποιος που σου εξηγεί πώς δεν θα καταφέρεις να κάνεις κάτι», έλεγε πικρόχολα. Γνωστός πια στα πέρατα της παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας με το παρατσούκλι «Έλληνας Θεός», ήταν από το 1967 μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Βρετανίας.



Ο Άλεκ Ισιγκόνις έφυγε από τη ζωή στις 2 Οκτωβρίου 1988 ως ο δημιουργός των τριών από τα πέντε βρετανικά αυτοκίνητα με τις υψηλότερες πωλήσεις στην Ιστορία: των Morris Minor, Austin 1100 και του Mini Classic φυσικά.



Πριν κλείσει μάλιστα τα μάτια του, πρόλαβε να δει το θρυλικό του μοντέλο να ξεπερνά τις 5 εκατομμύρια πωλήσεις…